BURSA, ÇINARLARIYLA VAR

                      Balibey Çınarı’nın Dibini Oydular

            Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Bursa da Zaman” şiirini hatırlayacaksınız; uzun şiirin ilk dizeleri şöyledir:

               Bursa’da bir eski cami avlusu,

               Küçük şadırvanda şakırdayan su;

               Orhan zamanından kalma bir duvar...

               Onunla bir yaşta ihtiyar çınar

               Eliyor dört yana sakin bir günü.

               Bir rüyadan arta kalmanın hüznü

               İçinde gülüyor bana derinden.

               Yüzlerce çeşmenin serinliğinden

               Ovanın yeşili göğün mavisi

               Ve mimarîlerin en ilâhisi.

                               ****      

               Bu şiirin yazılı olduğu bir levha daha önce Balibey Han önünde idi. Sonra nedense kaldırıldı.

               Aslında şu günlerde, o şiirin orada olmaması isabetli olmuş doğrusu… Öyle ya, Orhan Gazi zamanından kalma duvarlara şimdi yürüyen merdivenler inşa edilirken, o alandaki tek anıt çınarın köklerinin iş makinesi ile koparılıp dibine beton dökülmesi ile uyuşmazdı, o şiir…

                                ****

             Bursa, tarihiyle olduğu kadar, çınarlarıyla da tanınan bir şehirdir. 

            Osmanlının kuruluşunun Osmangazi’nin rüyasında gördüğü bir çınar ile müjdelendiği rivayet edilir. Bugün Hisar içinde yaşamını sürdüren Kavaklı Çınarı’nı, Bursa’nın fethi sonrası Geyikli Baba’nın diktiğine inanılır. Halkalı, Dudaklı, Kiremitçi Çınarı ve Orhan Camii avlusundaki çınarın Osmanlı ile yaşıt oldukları hesaplanır.

            Uludağ yolunda, İnkaya köyündeki çınar, Bursa’nın en ünlü ağacıdır. 600 küsur yaşındadır. Gerçekte, neredeyse Bursa’nın her köyünde bir ulu çınar yer alır. Köyler sanki bu çınarların etrafında kurulmuş gibidir. İnsanların sosyal yaşamı bu çınarların şahitliğinde sürer. Bursalılar için çınar, geçmişle bağ kurmalarını sağlayan bir kutsal ağaçtır.

            Vedat Nedim Tör 1948 yılında bir yazısında; “Bursa’nın Yeşil Türbe’si, Muradiye’si, Ulucami’si, Koza Han’ı kadar çınarları da birer güzel anıttır. Çınarsız bir Bursa, Yeşil Türbe’siz bir Bursa kadar ulûhiyetini kaybeder” der. 

                                ****             

        Anıt ağaç, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun 05.11.1999 tarih ve 666 numaralı kararına göre “Tabiat yapısı, ölçüleri ve diğer özellikleri bakımından anıtsal nitelikler kazanmış ağaçlar" olarak tanımlanır. Bir ağacın “anıt” sayılabilmesi için, doğal ortamda yaşayabilmesi, görsel güzellik taşıması ve kuşaklar arasında bir bağ
sağlayacak kadar uzun bir ömre sahip olması gerekiyor. 
            Bursa’da, yaşları 150-850 arasında değişen, çoğu çınar toplam 887 tescilli anıt ağaç mevcuttur.

            İşte Balibey yanında inşa edilen yürüyen merdiven inşaatında kökleri koparılan ve dibine beton dökülen çınar, bu anıt ağaçlardan biridir. Ancak ne üstündeki “doğal anıttır” kimliği ne kutsiyeti, ne şu ne bu Balibey Çınarı’nı koruyamamıştır.

            AVM merdiveni inşaatı, çınarın da, tarihin de canına beton tıkamıştır.

 

 

 

          BURSA DA MEYDAN 06 Mart 2014